جنگ کریمه

جنگ کریمه
روسیه پس از شکست دادن ارتش هاى بزرگ ناپلئون در 1814 به قدرت درجه اول نظامى اروپا مبدل شد اما نکته نگران کننده براى قدرت هاى استعمارى فرانسه و انگلیس موفقیت هاى پى درپى این کشور در آسیا بود.شکست هاى ایران، ترکمن ها، عثمانى ها، ازبکان و قرقیزها در آسیاى میانه، قفقاز و جنوب اروپا سبب شده بود تا روس ها به گونه اى خطرناک به مناطق مورد علاقه غرب نزدیک شوند. برنامه انگلیسى ها و فرانسوى ها براى جلوگیرى از پیشروى روس ها به سمت جنوب سبب شد تا در قرن نوزدهم شبه قاره هند، افغانستان، ایران و عثمانى مانند کمربندى مانع پیشروى روس ها شوند.
اما علاقه روس ها به توسعه قلمروى خود بیش از این جدى بود که دولت هاى محلى بتوانندمانع آن شوند.روس ها عثمانی را دولت بیش از اندازه بزرگ و کم تر از اندازه لایق مى دانستند و به خوبى واقف بودند که ارتش عثمانى قادر به دوام آن در برابر ارتش تزار نیست بنابراین پس از دستیابى به مولداوى و والاکیه در 1849 به دنبال دستیابى به سواحل دریاى سیاه که هنوز در اختیار عثمانى بود رفتند.
بهانه روس ها براى آغاز جنگ بسیار خوبى بود آن ها به این دلیل که امتیازات داده شده توسط سلطان عثمانى به مسیحیان کاتولیک درباره ى گذاشتن نشانى در بیت اللحم به مسیحیان ارتودکس شرقى اعطا نشده واحدهاى خود را به سمت جنوب به حرکت در آوردند.

واکنش فرانسه و روسیه
حرکت ارتش روسیه بلافاصله زنگ هاى خطر را در پاریس و لندن به صدا در آورد آن ها مى دانستند باید جلوى روسیه را در جایى دردوردست ها گرفت در غیر این صورت گام بعدى روسیه عملیات در آناتولى خواهد بود.در 4 اکتبر 1853 هم زمان با اعلام جهاد در اسلامبول، بریتانیا نیز ناوگان دریایى مدیترانه خود را به دریاى سیاه فراخواند.بلافاصله در 20 اکتبر فرانسوى ها نیز اسکادران هاى دریایى خود را به منطقه اعزام کردند. روس ها که گمان نمى بردندفرانسه و انگلیسحاضر به حمایت از عثمانى حتا به شکل کمک مستقیم نظامى باشند به دنبال ادامه میانجى گرى اتریش براى جلوگیرى از برخوردنظامى رفتند اما اعلام جهاد شیخ الاسلام عثمانى و عبور کشت ىهاى انگلیسى از داردانل هردو برگشت ناپذیرى عملیات را نشان مى داد.
روس ها که ناوگان بزرگى را در بندر سباستپول در جنوب شبه جزیره کریمه در اختیار داشتند در مانورى دلهره آور قدرت خود را دردریاى سیاه به نمایش گذاشتند.یک ناوگان کوچک ترک به منظور نشان دادن آمادگى عثمانى ها در همین زمان به سمت بندر سینوپ در جنوب دریاى سیاه حرکت
کرد اما قبل از رسیدن به بندر، مقابل ناوهاى سنگین روس قرار گرفت.روس ها که به دلیل عبور قواى عثمانى از رود دانوب خود را در وضعیت جنگى با ترک ها مى دیدند از ناوهاى کوچک ترک خواستند تاخود را تسلیم کنند اما دریادار ترک تصمیم به مقاومت گرفت و از فرانسوى ها و انگلیسى ها درخواست کمک کرد.

ناوهاى روسى اما این فرصت را به آن ها ندادند و بلافاصله به سمت ناوهاى ترک به حرکت در آمدند. در ناوگان روسیه 6 رزم ناوبزرگ بود حال آن که ترک ها تنها کشتى هاى کوچک در اختیار داشتند در نتیجه با شلیک اولین گلوله از سوى ترک ها، بارانى از آتشسنگین به روى کشتى هاى ترک باریدن گرفت. چند ساعت بعد کل کشتى هاى ترک به استثناى یکى از بین رفت و 3 هزار ناوى وسرباز ترک کشته شدند. در این جنگ نابرابر روس ها تلفات قابل توجهى ندادند. کشتار سینوپ سبب شد تا موتور جنگ عظیم کریمه روشن شود. روس ها بلافاصله در بهار 1854 با ارتشى بسیار بزرگ از دانوب عبور کرده (شرق دانوب) و وارد خاک عثمانى شدند و با در هم کوبیدن نیروهاى محلى ترک، دژ سیلیستریا را محاصره کردند. از آن سو نیروهاى عظیم فرانسوى و انگلیسى نیز در بندر وارنا (بلغارستان) پیاده شده و راه روس ها را به سمت جنوب بستند.

حملات پى درپى روس ها به دژ راه به جایى نبرد و ترک ها قهرمانه مقاومت کردند. د هها فرمانده ى ترک یکى پس از دیگرى بر بلندى هاى حلقه هاى اولیه دژ جان دادند اما مانع مهاجمان براى رد شدن از حصارهاى اولیه شدند. دژ سیلیستریا به انتظار رسیدن قواى متفقین بود حال آن که آنها در ده ها کیلومتر دورتر هنوز مردد بودند که به منطقه وارد شوند یا نه. چرا که ارتش هاى معادل نیروهاى روس به میدان نیاورده و از طرف دیگر سقوط دژ (در شمال وارنا) را قطعى مى دانستند. لردکین راس نویسنده کتاب قرون عثمانى م ىنویسد :" نیروهاى متفقین هنوز آمادگى عملیات نجات را نداشتند با این که مى توانستند از اردوگاه خود غرش مداوم توپ هاى دژ را  بشنوند. لیکن یک روز صبح در اواخر ژوئن 1854 پس از گلوله بارانى که تا نیمه شب به درازا کشید سکوت ناگهانى و کاملى برقرار شد. در حالى که همه گمان مى بردند دژ تسلیم شده، اتفاق کاملا برعکس رخ داده بود "روس ها پس از پنج هفته حمله و بمباران دست از محاصره برداشته بودند از این لحظه به بعد ابتکار عمل از دست روس ها خارج شد. با رسیدن قواى امدادى عثمانى عبور از دانوب اغاز شد و پیشروى سریع ترک ها با حمایت آتش توپخانه کشتى ها، روس ها را به سمت بخار است (رومانى) عقب راند.
به پایان رسید. اما در دریا جنگ تازه آغاز شده بود چرا که 65 « نبرد خشکى » ملداوى و والاکیه اکنون از تسخیر روس ها درآمده وهزار سرباز بریتانیایى و فرانسوى به همراه ناوگانى عظیم و 1 لشکر ترک به شبه جزیره کریمه حمله کرده و بندر سباستوپول و دژ مالاخوف را مورد حمله قرار دادند. اگر چه روس ها مقاومت بسیار سنگینى از خود نشان دادند اما روحیه ناسیونالیستى و مذهبى عثمانى ها در کنار برترى توپخانه و دریایى متفقین سبب شد تا روس ها به مرور دریابند که قادر به ادامه نبرد نیستند

مرگ نیکلاى تزار روس، تسخیر دژ مالاخوف به دست فرانسوى ها و ورود 20 هزار سرباز جدید ترک به فرماندهى ژنرال هاى انگلیسىدر سپتامبر 1855 سبب شد تا روس ها کلی هى شرایط را بپذیرند.بریتانیا هنوز مایل به ادامه جنگ بود اما فرانسه و عثمانى با این استدلال که متفقین به کلی هى اهداف خود رسید هاند تمایلى به جنگنداشتند.در بهار 1856 در پاریس روسیه تعهد کرد که حاکم نشی نهاى ملداوى و والاکیه را مستقل و تمامیت ارضى عثمانى را محترم بداند.

نتیجه نبرد
نبرد کریمه تأثیر به سزایى داشت؛ روس ها دریافتند که دنیاى غرب به هیچ عنوان اجازه ى بلعیدن عثمانى رابه او نخواهد داد حتا اگر
لازم باشد نیمى از ناوگان دریایى خود به همراه 65 هزار ملوان را به مدیترانه و دریاى سیاه بکشاند.نبرد کریمه منجر به مرگ ده ها هزار سرباز ترک، روس، فرانسوى و انگلیسى شد و در نوع خود اتحادى عجیب بود. زمانىارتودوکس ها وکاتولیک ها به اتفاق هم مقابل پیشروى عثمانى مسلمان مى ایستادند اما تغییر زمانه شرایط را این گونه کرده بود که کاتولیک ها و مسلمانان در برابر ارتودوکس ها مقاومت و مبارزه کنند.

ماخذ:کتاب صد جنگ بزرگ تاریخ نوشته علی غفوری